آمیختگی فرهنگ و تمدن غنی تاجیکستان با فرهنگ اسلامی و آموزه‌های دینی و احکام دین مبین اسلام باعث شده که ماه رمضان در میان مردم این کشور به ماه دوستی، محبت، کمک به نیازمندان و عیادت بیماران و بزرگسالان تبدیل شود.
حضور پرشور در مساجد، رسیدگی به مشکلات یکدیگر، هدیه به کودکان، عیادت و کمک به خویشاوندان و همسایگان از دیگر رسوم تاجیکان در این ماه شریف است.
در جامعه تاجیکستان، معمولا نماز تراویح 20 رکعتی خوانده می‌شود و هنگام بجا آوردن این نماز یک جزء قرآن مجید نیز قرائت می‌شود تا نمازگزاران بتوانند تا پایان ماه مبارک، قرآن را ختم کنند.
قرآن مجید از سوی افرادی قرائت می شود که حافظ قرآن هستند و هنگام نماز تراویح در ردیف اول قرار گرفته و گاهی نماز نیز به امامت آنان برگزار می‌شود.
«ملاحلیم عبدالکریم» امام یکی از مساجد جامع در منطقه «راحتی» ناحیه رودکی واقع در حومه شرقی شهر دوشنبه معتقد است: رمضان عزیزترین ماه خداوند، ماه مغفرت الهی، ماه بخشش گناهان، ماه نزول قرآن و ماه میهمانی خدا به شمار می‌آید و ادای نماز تراویح از مهم‌ترین آداب مرسوم در تاجیکستان است.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس افزود: این ماه مبارک از منظر مسلمانان تاجیک، بستر اصلی دینداری، عبادت و ارتباط با خدا است و براین اساس، آنان سعی می‌کنند با انجام فرایض اسلامی و سنت‌های متعلق به آن، این ماه سعید را حفظ و به دیگران از جمله به کودکان خود و نسل آینده منتقل کنند.
به گفته وی، برگزاری عید پایان ماه رمضان از دیگر بخش‌های مهم سنت‌هایی است که با حضور پرشور مردم برگزار می‌شود که در آن کودکان نقش و جایگاه خاصی دارند.
وی تصریح کرد: «رمضان مبارک» از آغاز تا آخر این ماه از معروفترین سخنان و جملاتی است که بین تاجیکان رد و بدل می‌شود و همچنین کلماتی همانند «خدا قوت دهد» و «مانده نباشید» نیز از گفتارهای رایج تاجیکان در این ماه است.
** دادن زکات و کمک به نیازمندان
تاجیکان در ماه رمضان به دادن زکات و کمک به افراد نیازمند هم اهمیت زیادی می‌دهند و سعی می‌کنند به خویشاوندان کم‌بضاعت و فقرای محله خود در این ماه کمک کنند.
در طول ماه مبارک رمضان غیر از زکات، برخی از روزه داران، خیرات خود را در قالب وجوه نقد، مواد غذایی و پوشاک به مساجد محل اهدا می‌کنند که در روز عید فطر بین نیازمندان با نظارت خطیب مسجد توزیع می‌شود.
**جایگاه شب قدر
شب قدر در بین مسلمانان تاجیکستان از جایگاه بسیار ارزشمندی برخوردار بوده و هر روزه‌دار تاجیک نیز در طول این ماه مبارک برای رسیدن این شب انتظار می‌کشد.
«رحمت الله عبدالله» یک محقق سنت‌های مردمی از پژوهشگاه شرق‌شناسی و آثار خطی آکادمی علوم تاجیکستان گفت: با نزدیک‌تر شدن شب بیست‌وهفتم ماه مبارک رمضان که طبق روایات اهل سنت شب نزول قرآن کریم است، معنویت خاصی بر مساجد تاجیکستان حاکم شده و روزه داران با صدق و صفای وصف‌ناپذیری آماده نیایش ویژه می‌شوند.
وی افزود: عده‌ای هم در آستانه این شب مبارک منازل خود را برای پذیرایی از میهمانان آماده می‌کنند تا در شب احیا میزبان جمعی از خویشان خود باشند.
به گفته وی، افرادی که در این شب در محفلی گرد هم می‌آیند تا صبح به اقامه نماز نافله، تلاوت قرآن، قصه‌خوانی و بیان راز و نیاز با پروردگار می‌بپردازند.
وی تصریح کرد: همچنین در مساجد جنب و جوش خاصی به چشم می‌خورد و مردم روزه‌دار هر یک به سهم خود برای تهیه غذای افطار و سحری شب زنده‌داران تلاش می‌کنند.
مردم مسلمان تاجیکستان همچنین عید فطر را از بزرگترین اعیاد خود می‌‌دانند و در این روز به دیدار یکدیگر شتافته و عید را تبریک می‌گویند و از خداوند منان طلب قبول طاعات و عبادات ماه رمضان را می‌کنند.
طبق قانون اساسی تاجیکستان، فعالیت‌های دینی در این کشور آزاد بوده و همزمان روز عید فطر و عید قربان در ردیف جشن و اعیاد دیگر رسمی تعطیل اعلام شده است.